شیخی برای دیدار مردی بزرگ، از هندوستان به ایران سفر کرد. پس از طی این راه دراز، به تبریز رسید و به دیدار آن مرد بزرگ شتافت. نرسیده به درِ اتاق او، صدای او را شنید که می‌گفت: «ای مرد، بازگرد!...

در زمان عُمر، مردی بود سخت پیر و زمین‌گیر. آن‌چنان درمانده که دخترش به او غذا می‌خوراند و همچون کودکی به او رسیدگی می‌کرد. روزی عمر به آن دختر گفت: «آفرین بر تو که در این زمانه هیچ فرزندی همچون تو، پرستار و غمخوار پدرش نیست.»

گاه مهار سخن در دست من نیست، ازاین‌روست که می‌رنجم. گاه نیز پیش می‌آید که می‌خواهم دوستانم را پند و اندرزی بدهم، اما واژه‌ها از من فرمان‌برداری نمی‌کنند و باز بیشتر می‌رنجم.

آن ستاره‌شناس می‌گوید که: «خداوند در آسمان‌ها نیست.» ای نادان! تو از کجا می‌دانی که در آنجا نیست؟ آری به گمانم تو آسمان‌ها را وجب‌به‌وجب اندازه گرفته‌ای و او را نیافته‌ای!

عارفی می‌گفت: «روزی از سر دل‌تنگی به گُلخَنی پناه بردم تا دلم گشوده شود. در آنجا چشمم به رئیس گلخن افتاد که با شاگردش سخن می‌گفت. آن کودک به چالاکی کار می‌کرد و پیدا بود که از رئیس خود حرف‌شنوی دارد.

آدمی سه حالت دارد: یکی آنکه گرد خدا نگردد و جز او همه را ستایش و بندگی کند؛ از زن و مرد و مال و بچه گرفته تا سنگ و خاک. دوم آنکه با شناخت و آگاهی، جز خدا کسی و چیز دیگری را ستایش و بندگی نکند. سوم آنکه...

برای سلطان محمود، اسبی پیشکش آورده بودند؛ اسبی نجیب و زیبا. او یک روزِ عید بر آن اسب نشست و به خیابان رفت. درحالی‌که مردم برای تماشا بر بام‌ها آمده بودند و شادمانی می‌کردند.

پادشاهی ده کنیزک داشت، هرکدام از دیگری بهتر. روزی آن‌ها از پادشاه خواستند که بگوید کدام‌یک از آن‌ها را بیشتر دوست می‌دارد. او انگشترش را از انگشت بیرون آورد و گفت: «فردا این انگشتر نزد کسی خواهد بود که از همه دوست‌داشتنی‌تر است.»

روزی، پیش‌نمازی این آیه را در نمازش می‌خواند: «عرب‌ها بدترین کافران و دو رویانند.» از اتفاق، یکی از بزرگان عرب در آنجا بود و سیلی سختی بر چهره‌ی پیش‌نماز کوبید.

دنیا و خوشی‌های آن به این می‌ماند که کسی در خواب چیزی بخورد. آخر او از این خوردن چه بهره‌ای می‌برد؟