ایپاب‌فا: دنیای کودکی قصه های صوتی کودکان، داستان و بیشتر
شب ادراری در کودکان و انواع آن: شب ادراری اولیه و شب ادراری ثانویه
شب‌ادراری یا خواب ادراری به حالتی گفته می‌شود که شخص (در سنی که معمولاً هم‌سن‌وسالان بیمار می‌توانند خود را کنترل کنند) به‌طور غیرارادی در هنگام خواب ادرار می‌کند.
اگر از ابتدای تولد هنوز کودک در شب ادرار می‌کند به این حالت شب‌ادراری اولیه می‌گویند. اگر کودک شب‌ادراری نداشته و بعداً دچار آن شده به آن شب‌ادراری ثانویه گویند. بیشتر دختران تا سن ۶ سالگی و بیشتر پسران تا سن ۷ سالگی از این حالت خارج می‌شوند. تا سن ۱۰ سالگی نزدیک به ۹۵٪ از کودکان بهبود می‌یابند بین ۰٫۵ تا ۲٫۳٪ از بزرگ‌سالان دارای شب‌ادراری هستند.
به‌بیان‌دیگر، شب‌ادراری (خواب ادراری) امری ناخودآگاه است که کودک یا فرد بر آن اراده‌ای ندارد. درواقع این مشکل زمانی بروز می‌کند که مثانه‌ی فرد در طول خواب آن‌قدر پر می‌شود که ظرفیت آن تکمیل شده و ادرار اضافی را به شکلی غیرارادی خارج می‌کند. درعین‌حال حس پر بودن مثانه آن‌قدر قوی نیست که فرد را از خواب بیدار کند تا ادرار را دفع کند. از دلایل شب‌ادراری می‌توان به وجود اختلال در هورمون‌های بدن، مشکل مثانه، ناآرامی هنگام خواب، مصرف دارویی خاص، مشکلات روانی و یا ژنتیک اشاره کرد؛ اما یکی از عوامل تأثیرگذار مهم دیگر، نوع تغذیه در طول روز است، برای مثال مصرف قهوه که نوشیدنی ادرارآور است می‌تواند برای کودکان 3 تا 5 سال که هنوز ماهیچه‌ها و عضلات آن‌ها خوب شکل نگرفته است دردسرساز شود.
نرخ شب‌ادراری با توجه به سن عبارت است از:
– ۵ سالگی: ۲۰٪
– ۶ سالگی: ۱۰ تا 15 ٪
– 7 سالگی: ۷٪
– ۱۰ سالگی: ۵٪
– ۱۵ سالگی: ۱ تا ۲٪
– ۱۸ تا ۶۴ سالگی: 0.5 ٪ تا 1 ٪
انواع شب ادراری
دو نوع اصلی در شب‌ادراری وجود دارد: شب‌ادراری اولیه، شب‌ادراری ثانویه.
در بی‌اختیاری ادراری اولیه، از سال‌های اولیه‌ی کودکی، فرد بدون توقف و به‌صورت دائمی دچار این مشکل است. دائماً رختخواب خیس دارد و شب‌ادراری در بیشتر شب‌ها با او همراه خواهد بود؛ اما بی‌اختیاری ادراری ثانویه زمانی شروع به کار می‌کند که کودک حداقل شش ماه مشکل بی‌اختیاری را تجربه نکرده است و پس از مدت‌زمانی، مجدداً اوضاع قبل -که شب‌ادراری داشت- تکرار می‌شود. به‌طورکلی طبق مشاهدات بالینی شب‌ادراری اولیه به دلیل ضعف و نابالغ بودن سیستم عصبی کودک است.
با توجه به مراحل رشد، اگر کودک بالای 5 سال، 2 بار در هفته و به مدت 3 ماه شب‌ادراری داشته باشد می‌توان گفت فرد مذکور به عارضه‌ی شب‌ادراری مبتلا شده است. شب‌ادراری یک عارضه نسبتاً شایع در کودکان است که با افزایش سن کودک، شیوع آن کمتر می‌شود. همچنین باید بدانید که شب‌ادراری در پسران شایع‌تر است.
علی‌رغم پیشرفت دانش بشر، در مورد مکانیسم ایجاد شب‌ادراری هنوز معلومات ما در مورد چگونگی ایجاد شب‌ادراری و نحوه‌ی درمان قطعی آن کامل نیست.
در سن شیرخوارگی ادرار کردن طفل کاملاً رفلکسی و بی‌اختیار است. در این سن پر شدن مثانه باعث تحریک گیرنده‌هایی در جدار مثانه می‌شود و هرچه مثانه پرتر باشد این تحریکات بیشتر می‌شود تا اینکه رفلکسی از طریق این گیرنده‌ها و نخاع ایجاد شود و منجر به انقباض مثانه و تخلیه آن گردد. با بزرگ‌تر شدن کودک و تکامل مراکز عصبی، به نظر می‌رسد که در سن 1 تا 2 سالگی کودک می‌تواند پر شدن مثانه‌ی خود را درک کند و تدریجاً این توانایی را به دست می‌آورد که مدت کمی تخلیه‌ی مثانه را به تعویق بیندازد. در سال‌های دوم تا سوم عمر، با تکامل مراکز عصبی، مغز کنترل بیشتری روی اعمال مثانه پیدا می‌کند و درنتیجه، طفل قادر می‌شود که مدت بیشتری ادرار را در مثانه نگاه دارد. معمولاً تا سه‌سالگی اکثر اطفال به‌خوبی قادرند ادرارشان را در روز کنترل کنند؛ اما توانایی کنترل ادرار در شب، اکثراً دیرتر حاصل می‌شود. در سن 4 تا 5 سالگی مراکز عصبی مغز قادرند انقباضات مثانه را در خواب هم کنترل کنند. بعلاوه، تا این سن ظرفیت مثانه‌ی کودک هم زیاد شده و می‌تواند حجم بیشتری ادرار را نگاهداری کند. البته این روند تکامل در جوامع گوناگون سرعت یکسانی ندارد. حتی در یک جامعه هم در طبقات مختلف می‌تواند متفاوت باشد؛ و حتی در دخترها معمولاً این کنترل زودتر از پسربچه‌ها به وجود می‌آید.
(این نوشته در تاریخ 20 آگوست 2023 بروزرسانی شد.)
