ایپاب‌فا: دنیای کودکی قصه های صوتی کودکان، داستان و بیشتر
زندگینامه کوتاه حضرت زینب سلام‌الله علیها برای کودکان و نوجوانان
زینب دختر علی (ع)، زن انقلابی اهل‌بیت
به مناسبت 15 رجب،
سالگرد شهادت حضرت زینب سلام الله علیها
مترجم: موسسه البلاغ
به نام خدا
مقدمه
زینب (علیها السلام) دختر گرامی علی امیر مؤمنان (علیه السلام) تنها زنی است که مجموعه «پیشروان ایثار» با تقدیم نمونه‌هایی چند از یاوران دلیرمرد امام حسین (ع) و اهل‌بیت پاکش به معرفی او پرداخته است.
نقش زن، در روند مکتبی خاندان اهل‌بیت کمتر از نقش مرد نبود. در این راه حضرت زینب (ع) نمونه‌ی عالی زن مؤمنه‌ی انقلابی است که تأثیر آن در حماسه‌ی کربلا به‌اندازه‌ای بود که ازآن‌پس هیچ دوره‌ای هرگز چنین تجلی به خود ندیده است و پیوسته نام او بر صفحه‌ی زمان خواهد درخشید.
زینب (ع) نمونه و تجسم عالی نیرومندی، مقاومت و شکیبایی در تحمل مشکلات و مصائب، مظهر ایثار و فداکاری و الگوی همگام در کنار برادر در راه پاسداری از حق و شرافت و کرامت اسلام که راه سرخ او را تکمیل نمود. این حضرت به‌تنهایی فریاد تبلیغاتی کوبنده‌ای علیه طاغوت گران، پیشگام مرحله‌ی بعدی قیام در پی شهادت برادر و یاران و اهل‌بیت او و پشتیبان راستین و قدرتمند پسر برادرش امام زین‌العابدین (ع) در مقابله‌ای جسورانه و ایمان مکتبی خلل‌ناپذیر بود.
آری این بانوی انقلابی شکیبا همان حضرت زینب (ع) است.
اصل و نسب او
زینب (ع) دختر علی بن ابیطالب امیر مؤمنان (ع)، مادرش فاطمه‌ی زهرا (ع) دختر پیامبر خدا (ص) و برادران او امام حسن (ع)، امام حسین (ع)، محمد بن حَنَفیه و قمر بنی‌هاشم (حضرت عباس) (ع) می‌باشند. عموهای زینب (ع) جعفر طیار، طالب و عقیل هستند و زینب (ع) خود عمه‌ی نُه امام معصوم (علیهم‌السلام) به شمار می‌رود.
نام او به معنی درختی جذاب و خوش‌بو و نیز مرکب از دو کلمه‌ی «زین» (یعنی نیکو و زیبا) و «اب» (به معنای پدر) که به‌راستی در کمال و مقام بلند خود زینت پدر و خاندان نبوت بود، به‌ویژه آنکه رسول خدا (ص) خود همچنان که به او وحی‌شده بود این نام را بر او نهاد.
ازدواج او
وقتی‌که حضرت زینب (ع) به سن بلوغ رسید و در میان همگان مورد افتخار و توجه واقع گشت، بسیاری برای ازدواج با او چشم طمع بستند. ولی پسرعمویش عبدالله بن جعفر طیار دراین‌باره موفق شد. این در حالی بود که زینب (ع) ازدواج را به‌شرط موافقت همسرش جهت همراهی برادرش حسین (ع) در سفر او پذیرفت. عبدالله نیز قبول نمود و در عقد ازدواج، این مطلب را به ثبت رساند.
قابل‌ذکر است که زینب (ع) چون به برادر خود حسین (ع) دل‌بستگی و تعلق فراوانی داشت، ناچار شد که با پسر عمش عبدالله این شرط را بگذارد.
بدین ترتیب زینب (ع) یار و غمخوار برادرش در کاروان او به‌سوی کربلا و شریک و مددرسان او در سفر اخیرش بود.
همسرش عبدالله به اعزام زینب (ع) جهت همراهی برادرش اکتفا نکرد. بلکه سه فرزندش محمد، عون اکبر و عون اصغر را نیز روانه‌ی کاروان حسین (ع) نمود و به آنها سفارش نمود تا یاورانی خوب برای حسین (ع) باشند. لذا با پدر پیمان بستند و به عهد خود وفا و در آغوش او از جان خود گذشتند.
خصوصیات زینب (ع)
منزل بانوی آزاده‌ی کربلا، سرای عبادت و شب‌زنده‌داری برای نماز و ذکر خدا و نیز خانه‌ای است که در آن تلاوت قرآن به گوش می‌رسد و محیط پاک و مقدسی است. شاعر دراین‌باره چه نیکو سروده است:
خانه‌هایی برای تکامل و پرهیزکاری
و روزه و پاک‌دامنی و نمازها بود
[ترجمه شعر عربی]
امیر مؤمنان علی (ع) در دخترش سجایایی را می‌دید که نشان از صفات خود داشت. حضرت زینب (ع) در رسایی و بلاغت گفتار و پارسایی و عبادت چون پدرش علی (ع) و مادرش حضرت زهرا (ع) جلوه می‌کرد.
شیفتگی و تعلق حضرت امیر مؤمنان (ع) به دختر و پسر برادرش عبدالله موجب گشت که آن حضرت آن بزرگواران را نزد خود نگاه دارد. علی (ع) پس‌ازاینکه به خلافت مسلمانان رسید و به کوفه منتقل شد آنان نیز به همراه امیر مؤمنان (ع) به کوفه آمدند و در مرکز خلافت، موردتوجه و عنایت او و در سایه‌ی آن حضرت قرار گرفتند. عبدالله در کنار مبارزات عمویش علی (ع) به مقابله با دشمنان پرداخت و فرمانده‌ای از فرماندهان لشکر او در جنگ صفین به‌حساب می‌آمد.
زندگی غمبار زینب (ع)
دست اجل چنین مقدر کرده بود که زندگی بانوی بزرگ کربلا به‌طور پیاپی سرشار از دردها و غم‌ها باشد. زینب (ع) شاهد رحلت جد بزرگوارش رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) و تأثیر آن بر عموم مسلمانان به‌ویژه بر خاندان او بود.
آن حضرت (ع) ناظر شهادت پدر بزرگوارش امیر مؤمنان (ع) و اشک‌های پاک او در لحظه شهادت نیز بود.
همچنین زینب (ع) شاهد شهادت برادرش امام حسن (ع) بود که براثر زهر، جگرش از بین می‌رفت و لحظات پایان زندگی خود را می‌گذراند.
لیکن آنچه را که آن حضرت (ع) در کربلا مشاهده فرمود، مصائب وصف‌ناپذیری بود که حتی کوه‌های باعظمت تاب تحمل آنها را نداشت.
زینب (ع) شاهد خاندان و دوستداران خود بود که خود را برای رفتن از این دنیا آماده می‌کردند. آنگاه یکی پس از دیگری بر زمین افتاده و به خاک و خون می‌غلتیدند. برادرانش، فرزندان امیر مؤمنان (ع) یعنی محمد اصغر، ابوبکر، عبدالله، عُبیدالله، جعفر و عثمان در برابر دیدگان مبارکش بر زمین می‌افتادند.
(آنان که به راه کفر رفتند گمان نکنند که مهلتی که ما به آنها می‌دهیم به حال آنان بهتر خواهد بود، بلکه آنها را (برای امتحان) مهلت می‌دهیم تا بر گناه و سرکشی خود بیفزایند، و آنان را عذابی خوارکننده است.)
(آیه 178 سوره آل عمران)
حضرت زینب (ع) نظاره‌گر شهادت برادرش حضرت عباس قمر بنی‌هاشم (ع) نیز بود. از آن گذشته جگرگوشه‌اش، عون اکبر پس‌ازاینکه خود، او را برای مبارزه آماده فرمود در کنار دایی‌اش حسین (ع) و دیگر برادرانش شربت شهادت نوشیدند.
پروردگارا این قربانی را از ما بپذیر!
سرانجام بانوی بزرگ کربلا در یک‌سو، مصیبت شهادت برادر، یار و همراه و دوستدارش حسین (ع) را نظاره‌گر بود. وی سراسر بدن برادر را که مورد اصابت شمشیر یا هدف نیزه‌ها قرار گرفته بود، می‌دید. سپس خواهر گرامی سالار کربلا، جسد غرقه‌به‌خون برادر را پس‌ازاینکه طاغوت گران، سر مبارک او را از بدن جدا کرده و پیکرش را هدف سم اسبان قرار داده بودند، در آغوش گرفت و این دعا را زمزمه فرمود: «پروردگارا این قربانی را از ما بپذیر.»
در سوی دیگر، بی‌قراری و دل‌تنگی زنان، فریاد کودکان، بیماری و رنجوری پسر برادرش زین‌العابدین (ع) و اسارت زنان و بیوه شدن مادران را شاهد بود.
کلیه‌ی این مصیبت‌ها را به چشم خود دید. ولی صبر و شکیبایی کرد و همیاری و همدردی نمود و در پایان، آن‌گونه که یک زن باایمان مجاهد انجام می‌دهد، خدای را سپاس گفت.
زینب و مسئولیت سنگین
در پی واقعه‌ی دردناک کربلا، حضرت زینب (ع) درحالی‌که مسئولیت و وظیفه‌ای حساس را بر دوش خود می‌دید، ثابت‌قدم ایستاد. دردها و اندوه‌های دل‌خراش، مانعی بر سر راه او جهت مقابله و رویارویی با دشواری‌ها و ایفای وظایف سنگین که ناشی از رویدادها و وقایع پدید آمده بودند، به شمار نمی‌آمدند. اینک پسر برادر شهیدش و امام وقت مسلمانان پس از پدر بزرگوار، بیمار و نیاز به رسیدگی و مراقبت دارد. حضرت زینب (ع) دراین‌باره هیچ‌گونه سهل‌انگاری ننمود. فداکاری او بدان جا رسید که بارها پیکر پاک خود را در مقابل یورش‌های مکرر شمر و ابن زیاد و دیگران که سعی در قتل این بزرگوار داشتند سپر قرار داد.
از طرف دیگر، کودکان یتیم شهدای اهل‌بیت و یاران سالار شهیدان (ع) و نیز زنان مصیبت‌دیده‌ی غم‌زده نیز محتاج همدردی، نوازش و مهربانی و فراهم کردن وسایل استقرار بودند. حضرت در تمامی این مسئولیت‌ها ازنظر مهربانی، محبت، تلاش و ایثار، برتر و والاتر از کسی بود که از او انتظار می‌رفت. در این میان زینب (ع) حتی روزها خود را از خوراک و غذا محروم می‌ساخت و به دیگران غذا می‌داد. تمامی این صحنه‌ها طی بازگشت کاروان خونین کربلا در سفر اندوه و غم از کوفه به شام و آنگاه به مدینه به ظهور پیوست.
اما زینب (ع) در راه دعوت به حق موضعی قدرتمند و جسورانه داشت. فریاد خروشان او در مقابل طاغوت گرانی چون یزید، ابن زیاد و عمر ابن سعد و برابر مردم ترسو، بی‌وفا، کم ایمان و معلوم‌الحال کوفه بالا گرفت.
زینب (ع) چون شیر زخم‌خورده به پاخاسته بود. سخنان خود را مانند بمب آتشین بر سر دشمن فرومی‌ریخت. با گفتار حق‌بین، گوش‌های آنان را به لرزه درمی‌آورد. لذا دل‌های غافل را برانگیخت و قلب‌های مردّد و شکاک را به قیام واداشت.
مگر او نبود که به یزید طاغوت گر گفت: «مکر و فریب خود را انجام ده، تلاشت را صرف کن و در راه مبارزه با ما بکوش. به خدا سوگند یاد و خاطره‌ی ما را از بین نخواهی برد و پیام ما را خاموش نخواهی کرد. سپاس خدا را که برای اولینِ ما سعادت و آمرزش و برای آخرینِ ما شهادت و رحمت و لطف را ارزانی داشت.»
وفات آن حضرت (15 رجب 62 هجری قمری)
حضرت زینب (ع) پس از شهادت برادر بزرگوارش مدت کوتاهی زیست. در این مدت مردم را در راه دعوت به خاندان پیامبر (ص) فرامی‌خواند. حقانیت آنان را ثابت می‌کرد. ستم‌های وارد به آنان به‌ویژه در کربلا را برای آنها بازگو می‌فرمود. آن حضرت، فاجعه و مصیبت غم‌انگیز کربلا را به آتش‌فشان‌هایی مبدل ساخت که منجر به شورش‌ها و قیام‌های شدیدی گردید و تحرکات نویدبخشی را در راه حق جلوه‌گر ساخت که توانست تخت و اریکه‌ی طاغوت گران را به لرزه درآورد.
سلام و درود بر تو ای بانوی بزرگ، قهرمان کربلا، درود بر تو ای زن شکیبای باایمان. درود و سلام بر شیر زن مجاهد انقلابی و سلام بر پیشگام زنان فداکار و الگوی زنان جهان.
