چه کسی لولهکشی داخل ساختمان را اختراع کرد؟
گردونهی دانش برای کودکان و نوجوانان
وقتی به لولهکشی داخل ساختمانها اشاره میکنیم، منظورمان شبکهای است مرکب از دو بخش: شبکهای از لولهها و شیرهای گوناگون، آب را از لوله بزرگ اصلی (شاهلوله آب) در زیر خیابان به درون خانه و اتاقهای مختلف میرساند. شبکه دیگری از لولههای مختلف برای زهکشی وجود دارد که فاضلاب خانه را به چاه ساختمان یا شبکه جمعآوری فاضلاب در خیابان میریزد.
شبکه «لولهکشی» نخست را بشر از 4000 سال پیش به اینطرف میشناسد. باستانشناسانی که حفاریهایی در جزیره کِرِت واقع در دریای مدیترانه انجام میدادند به قصری 4۰۰۰ ساله رسیدند که یک شبکه آبرسانی و فاضلاب داشت.
شبکه آبرسانی را از چندین مجرای سنگی برای هدایت آب، ساخته بودند. آبانبارهای متصل به این مجراها، آب حاصل از باران یا آب شدن برفهای کوههای اطراف را در خود جمع میکردند. آب ازآنجا به چند میله عمودی هدایت میشد و ازآنجا به حمامها و توالتهای قصر میرسید.
فاضلاب قصر را با استفاده از لولههای سفالی از خانه به بیرون هدایت میکردند. نکته شگفتانگیز اینجاست که این لولههای سفالی را چنان ساخته بودند که بهآسانی قابلنصب باشد. انتهای هر لوله را طوری ساخته بودند که در سر لوله بعدی جا بگیرد، و در پایان کار نیز لولهها را با رس چسبناک به هم میچسباندند.
رومیها نخستین ملتی بودند که لوله سربی ساختند و به کار بردند. آنها کسی را که اینگونه لولهها را کار میگذاشت «پُلُمباریوس» یعنی «سرب کار» مینامیدند. همین کلمه، ریشه واژههای انگلیسی Plumber («سرب کار» یا لوله کس») و plumbing («سرب کاری» و «لولهکشی») است. واژه «پلمب» نیز از همین ریشه است.
امروزه باآنکه در برخی از انواع لولهکشی همچنان از سرب استفاده میشود، مواد دیگری چون فولاد، مس، برنج، چدن. بتون، و پلاستیک نیز به کار گرفته شده است.