ویژگیهای ادبیات کودک و نوجوان
کودکان خردسال به متنهایی آهنگین و کوتاه مانند لالاییها و ترانه، متلها و ترانههای آهنگین واکنش بیشتری نشان میدهند. هرچه گروه سنی مخاطبان بالاتر برود، آنها کمکم میتوانند داستانهایی با واژگان بیشتر را بشنوند.
ویژگی دیگر ادبیات کودک و نوجوان در این است که با سطح سواد کودکان پیوند دارد. کودک نوآموز تنها میتواند متنهای ساده را بخواند و بفهمد. هرچه سواد او بیشتر میشود، متنهایی با دایرۀ واژگانی گستردهتر را درک میکند. کودکانی که به مرز نوجوانی و پسازآن میرسند میتوانند رمانهای متناسب با نیازهای خود را مطالعه کنند. امروزه این رمانها اغلب در قالب فانتزیها یا داستانهای علمی و تخیلی منتشر میشود. البته داستانهای واقعگرایی که بازتابدهنده احساسات و درگیریهای زیستی و اجتماعی نوجوانان در موضوعاتی مانند جدایی پدر و مادر، مرگ نزدیکان، بیماریها و عشقهای دوره نوجوانی است نیز به فراوانی منتشر میشود.
کودک یک «نماد ملی» است و دلیلی بر وحدت خلقت. کودک میتواند سعادتِ ازدسترفتۀ جامعۀ جدید را برگرداند و درعینحال عاملی باشد برای کسب دوباره آن. کودکان دارای دو خصوصیت متضاد از هم هستند: الف. فاقد «قدرت» هستند و «منجی» جهانند. اگر جامعه به دنبال ارزشهای نوین باشد باید دستان خود را بهسوی کودکان دراز کند. بنا به گفتۀ پروفسور هوگارت: «ادبیات کشف میکند، بازآفرینی میکند و در جستوجوی معناست.» پس کودک در کنار ادبیات قرار میگیرد.
ادبیات کودک آغاز معینی ندارد. از زمانی که مادر و طفلش وجود داشته، شکلی از ادبیات خلق شده است. ماکسیم گورکی میگوید: «نیروهای مؤثر برای آموزشِ یک فرد، عبارتاند از هنر و علم» که هردو در ادبیات وجود دارد. آموزش، هنر است. مخصوصاً اگر آموزش کودکان باشد. هنرمندان، تنها افرادی هستند که تااندازهای به وجود واقعی و شرطی نشدۀ کودکان نزدیک میشوند.
ادبیات، کودک را رهبری میکند و موجب تقویت اندیشۀ او میشود. ازجمله دستاوردهای ادبیات میتوان به موارد زیر اشاره کرد: راهنماییهای اخلاقی، تنبیه یا تشویق، تربیت شخص، ایجاد اعتمادبهنفس، ارضای نیازهای ذهنی و عاطفی و لذت بردن. ادبیات، عامل وحدت همۀ کودکان جهان بهحساب میآید. هنرمند با مراجعه به ضمیر ناخودآگاه و زنده کردن خاطرات احساسات درونی و رؤیاهای خود سعی میکند ذهن خود را پاک و آزاد کند و با چشم و دلِ کودکی، به دنیای کودکی قدم بگذارد. ادبیات کودک با او زاده میشود و در تمام دوران کودکی کنار اوست.