نخستین تئاتر در کجا بود؟
گردونهی دانش برای کودکان و نوجوانان
تئاتر به شکلی که ما میشناسیم، نخستین بار در یونان آنهم بهعنوان بخشی از مراسم مذهبی پا به میدان گذاشت. صحنه، خیلی ساده، میدان یا دایرهای پوشیده از چمن بود که مؤمنان و پرستندگان روی آن گرد میآمدند و بر گرد محراب دیونوسوس میرقصیدند. این نقطه معمولاً در پای یک تپه ساخته میشد تا تماشاگران در کمرکش کوه یا تپه بنشینند و رقص آنها را تماشا کنند.
این شکل تجمع و تماشاگری، سرآغاز سنت تئاتری یونان گردید. در این سنت، جای تماشاگران بهصورت نیمدایرههایی در کمرکش کوه یا تپه ساخته میشود. «تئاتر»، اصلاً واژهای یونانی به معنی «جایی برای دیدن» است.
تئاتری که در حدود سال ۵۰۰ پیش از میلاد در آتن ساخته شد، جایی دایرهوار به نام «ارکسترا» داشت که در آن، بازیگران برنامهشان را اجرا میکردند. در پشت این دایره ارکسترا، ساختمان باشکوه صحنه قرار داشت. از این صحنه بهعنوان جایی برای رختکن و آماده شدن بازیگران استفاده میشد. از «اسکِن» (Skene)، که واژه «سِن» Scene به معنی «صحنه» از آن مشتق شده است، بهعنوان زمینهای برای اجرا و محل وقوع حوادث نمایشنامه استفاده میشد. یونانیها کمتر به منظرهپردازی در تئاتر دست میزدند و نیازی به نورپردازی مصنوعی نداشتند. زیرا این نمایشها تماماً در ساعات روز به اجرا درمیآمدند.
بنای نخستین تئاتر سنگی، در سال ۵۲ پیش از میلاد در شهر روم به پایان رسید. تئاترهای رومیها جز آنکه در زمین هموار ساخته میشد از هر لحاظ مشابه تئاترهای یونانیها بود. رومیها نخستین مردمی بودند که جای دایرهوار موسوم به «ارکسترا» را پر از صندلی کردند و به تماشاگران اختصاص دادند و در عوض، نمایشنامه را در صحنه بلند یا برجستهای که «اسکِن» نامیده میشد به اجرا درآوردند.
پسازآنکه رومیان به دین مسیح روی آوردند، تا بیش از هزار سال، در سرزمینهای ایشان تئاتر ساخته نشد. نخستین تئاتر به شیوه امروزی «تئاتر فارنزو» نام داشت که در پارما از شهرهای ایتالیا ساخته شد. این تئاتر در سال ۱6۱۸ یا ۱6۱6 ساخته شد. صحنه تئاتر فارنزو، بجای آنکه به درون محل دایرهوار موسوم به ارکسترا پیش رفته باشد، در تورفتگی یکی از دیوارها ساخته شده بود. میان تماشاگران و صحنه تئاتر یک پرده آویخته بودند تا ضمن جدا کردن آنها، تغییر دادن صحنهها بهدوراز دید تماشاگران نیز امکانپذیر شود.