شیردوشیدن از گاو از چه زمانی آغاز شد؟
گردونهی دانش برای کودکان و نوجوانان
در آثار و مدارک تاریخی، بارها از مصرف شیر و فرآوردههای لبنی توسط انسان سخن گفته شده است. شیردوشیدن از گاو، در دوران پیشازتاریخ نیز معمول بوده است.
بر روی یکی از دیوارهای معبدی که در بابل کشف شده است نقش گاوی دیده میشود که یک نفر مشغول دوشیدن شیر آن است. میگویند قدمت این معبد به پنج هزار سال میرسد!
در این تصویر، انسان بجای آنکه به شیوه امروز شیر گاو را از سمت راست بدوشد، از پشت میدوشد. دوشنده، روی چهارپایه مخصوصی نشسته است. چند نفر دیگر، شیر را از صافی میگذرانند و در ظرف بزرگتری که روی زمین است میریزند. گروه دیگری، شیر صافشده را در کوزههای سنگی بزرگتری جمعآوری میکند. بدین ترتیب، چنین مینماید که شیردوشیدن از گاو، آنهم در پنج هزار سال پیش فعالیتی سازمانیافته بوده است.
امروزه بیشترین بخش شیر مصرفی انسان از گاو و بز تأمین میشود. اما در نقاط مختلف جهان، مردمانی هستند که شیر جانوران بومی زیستگاه خودشان را میدوشند و به مصرف میرسانند. مثلاً در بسیاری از کشورهای آسیا شیر شتر، اسب و گاو کوهاندار نیز مصرف میشود. در سرزمینهای آلاسکا (اسکیموها) و مناطق مسکونی قطب شمال (لاپلاندی ها) شیر گوزن شمالی و گوزن نوع کانادایی به مصرف بومیان میرسد. از بوفالوی آبی در هند و آسیای مرکزی شیر دوشیده میشود. و گوسفند نیز در اروپا و آسیا سرچشمه مهم تهیه شیر برای مصارف انسانی است.
شیر از چند صد جزء شیمیایی تشکیل شده است، ولی در درجه نخست به علت داشتن مقدار زیادی کلسیم، فسفر و پروتئین به مصرف میرسد. چون شیر سهلالهضم است، کلسیم و فسفر و دیگر کانیهای موجود در آن سریع جذب بدن میشوند. قند شیر (لاکتوز) و پروتئین اصلی شیر (کاسئین) فقط در خود شیر وجود دارند.