داستان کوتاه ضدامریکایی

دندیل

نوشته: غلامحسین ساعدی

(+18 : خواندن این داستان به کودکان و نوجوانان توصیه نمی‌شود .)

دندیل

-1-

هوا که روشن شد، ممیلی و پنجك آمدند جلو قهوه خانه توی میدانچه که بابا را ببرند مريضخانه. شب، پیر مرد قولنج کرده بود و آنها يك كيسه خاکستر گرم به شکمش بسته بودند، صبح که آمدند، دیدند پیر مرد سر و مروگنده بلند شده راه افتاده، از ته مانده آتش منقلها سماور بزرگ را جوش آورده. ممیلی که روزها از شهر می‌ترسید خوشحال شد و گفت: «حالت خوب شد. بابا؟ دیگه نمیریم شهر؟»

بابا که رفته بود بالای سکو و سماور را دستمال می‌کشید گفت: «فعلاً که زنده‌ام، اما این صاحاب مرده رو هنوز از روشیکمم وا نكردم. آگه وا کردم و زنده موندم درسته.»

ممیلی گفت: «غصه نداره بابا، آگهمی‌ترسی وازش نکن. یه مشت خاکستر که چیزی نیس، بذار رو شیکمت باشه.»

پنجك به ممیلی گفت: «حالا چه کار بکنیم؟»

میلی گفت: «بشینیم یه چایی بخوریم.»

بابا گفت: «الان حاضر میشه، به دقه کار داره.»

ممیلی و پنجك نشستند روی سکوی بیرون قهوه خانه. هواسرد بود و پنجك دست‌هایش را کرد زیر بغل و لرزید و حالش جا آمد و گرم شد. ممیلی گفت: «باز سردت شد؟»

پنجك گفت: «دیشب به نخود زدم، حالا لرز اونو دارم.»

ممیلی گفت: «چرا به خودت ظلم می‌کنی؟»

پنجك گفت: «چه ظلمی؟ اگه بهم برسه مگه دیوونه م که خودمو نسازم؟»

ممیلی گفت: «راس میگی، بعضی وقتا این جوری پیش میاد.»

دور و بر میدانچه را نگاه کردند. همه جا ساکت بود، خانه‌هایی که مهمان داشتند درهاشان بسته بود و خیلی مانده بود که بچه‌ها بیدار بشوند و سروصدا راه بیندازند.

پنجك که دهن دره می‌کرد يك مرتبه گفت: «های ممیلی، ممیلی اونجارو!»

ممیلی گفت: «کجارو؟»

پنجك گفت: «خونه خانمی رو.»

ممیلی خانه «خانمی» را نگاه کرد و گفت: «مبارکا باشه، زيناله، مگه نه؟»

پنجک گفت: «آره خودشه.»

ممیلی گفت: «این موقع روز اونجا چی کار میکنه؟ اون که همیشه تا دم ظهر توخونه بی بی خوابه.»

پنجك گفت: «به جون خودم خبری شده.»

ممیلی گفت: «چه خبری؟»

پنجك گفت: «حتماً چیز خوبی سراغ کرده، رفته سر و گوشی آب بده.»

و هر دو نشستند به تماشای خانه «خانمی» که آخرین خانه محله بود و روی بلندی اینور خندق که «دندیل» را از شهر جدا می‌کرد. خانه جمع و جوری بود، با چندارسی و یك شیروانی کوچک و ناودانهای متعدد و يك چوب پرچم که روزهای جشن و عزا، پرچم و علم به آن می‌بستند. خانه‌های دیگر همه زیر پای خانه خانمی بود، وسط تپه‌های کوتاه و بلند زباله‌ها که روز بروز باد می‌کردند و زیاد می‌شدند و خانه‌ها به ناچار تو شکم هم می‌رفتند. با همه اینها خانهخانمی همیشه بلندتر از خانه‌های دیگر بود. ممیلی و پنجك همانطور چشم دوخته بودند به زینال که باهيكل لاغر و بسیار بلندش جلو پنجره‌ها راه می‌رفت و ناودانها را می‌شمرد.

ممیلی گفت: «میگی چی سراغ کرده؟»

پنجك گفت: «چه میدونم، شاید بازخانمی چو انداخته که یه تیکه حسابی به تور زده، آخه اون آگه يه لگوری هم بیاره همه جا چو میندازه که یه تازه کار گیر آورده.»

ممیلی گفت: «اینا درست. اما زينالم از اون هفت خطاس. حتماً بو برنگی شنفته که این وقت روز نشئه شو خراب کرده.»

پنجك گفت:«بریم ببینیم چه خبره»

ممیلی گفت: «صبر کن خود زینال بالاخره بروز میده. اونجارو خانمی هم اومد بیرون.»

پنجك و ممیلی بلند شدند و روی سکو ایستادند. پیرزن خمیدهای با لباس وروسری سیاه، شبیه کلاغ آمده بود روی پله‌ها و بازینال صحبت می‌کرد.

پنجك گفت: «خانمی که مریضه، میگن داره میمیره. مرض زده به جیگرش، از بالا و پایین خون ازش میره.»

ممیلی گفت: «چه میدونم والله، أما این تن بمیره یه کلکی تو کارشون هس، هیچوقت زينال وخانمی این جور جيك و بیکشون باهم یکی نبوده.»

پیرزن دوباره رفت تو. زينال چند لحظه جلو در ایستاد و بعد در را نیمه باز کرد و سرش را برد تو و آورد بیرون، در را بست و يك بار دیگر ناودانهارا شمرد، بعد در حیاط را باز کرد و پرید توی گودی جلو خانه و دیگر دیده نشد..

ممیلی گفت: «الآن سر و کله ش پیدا میشه.»

پنجك نشست و گفت: «یه ناکسیه که نگو. محاله راستشو بگه، حالا می‌بینی.»

مميلي هم نشست و گفت: «چطوره باباوو بندازیم تو جلدش.» و بی آنکه منتظر جواب پنجك بشود بابا را صدازد. بابا که داشت خاکستر کیسه‌اش را عوض می‌کرد، دولا دولا آمد جلوپنجره و گفت: «چه خبره؟»

پنجك پرسید: «بابا، تو میدونی زینال واسه چی رفته خونه خانمی؟»

بابا گفت: «رفته خونه خانمی؟»

ممیلی گفت: «آره، اونجا بود.»

بابا فکر کرد و گفت: «نکنه بلایی سر خانمی اومده؟»

پنجك گفت: «نه بابا، خاطرت جمع باشه، الانه دیدیمش، سر و مرو گنده ایستاده بود رو پله‌ها و با زينال حرف می‌زد.»

بابا گفت: «چه میدونم، میگن باید بره مریض خونه عمل کنه … والا نفله همیشه.»

پنجك گفت: «ببینم، میتونی از زینال در بیاری که این وقت روز اونجا چیکار داشت؟»

بابا گفت: «رو چه حسابی؟»

ممیلی گفت:«آخه اون با من و پنجک کار نمیکنه، شاید راستشو نگه.»

بابا گفت: «خیله خب، باشه.»

و دوباره برگشت سر کیسه خاکسترش. هوارو شن‌تر شده بود که صدای چند شیپور از پادگان بلند شد و چند سگ و بچه از توی خانه‌ها آمدند بیرون و رفتند طرف تپه‌های آشغال. در خانه بی بی باز شد و پیر مرد کوتاه قدی كه يك پا داشت با چوبهای زیر بغلیخود را کشید بیرون ورفت طرف جاده. و زینال آمد توی میدانچه دستهای بزرگ و پهنش را تند تند تکان می‌داد و در راه رفتن عجله داشت.

پنجك به ممیلی گفت: «خیلی سر حاله.»

زینال تارسید جلو قهوه خانه و ممیلی و پنجك را دید، گفت: «شما دو تا این وقت بروز اینجا چیکار دارین؟»

ممیلی گفت: «بابا قولنج کرده بود، می‌خواستیم ببریمش مریض خونه، اما بخیر گذشت، حالا نشستیم به چایی بخوریم.»

پنجك سرش را برد تو و گفت: «بابا، یه چاییم به زينال بده.»

زینال رفت و بالاتر از آنها نشست و بابا که کیسه خاکستر به شکم بسته بود، دولا دولا آمد و ایستاد جلو آنها و گفت: «سلام عليكم زينال، چطور این وقت روز؟»

زینال گفت: «رفته بودم خونه خانمی.»

بابا گفت: «طوریش شده؟»

زينال گفت: «نه بابا، طوریش نشده.»

بابا گفت: «پس واسه چی رفته بودی؟»

زينال گفت: «یه تیكه ناب آورده می‌خواست خبرشو به من بده.»

بابا گفت: «کی آورده که ما نفهمیدیم؟»

زینال گفت: «نصف شبی از تو خندق آوردنش بالا.»

ممیلی به پنجك چشمك زد و به زینال گفت: «تو دیدیش؟ چند ساله توکاره.»

پنجک گفت: «لابد از اون لاشيهاس که آخر عمری نصیب دندیل شده.»

زينال گفت: «بهه، چی میگی، یه دخترتر و تازه س و تا حالام دست بهش نخورده.»

پنجک گفت: «تو از کجا میدونی؟»

زينال گفت: «خودم دیدمش. با همین چشام. از وقتی دنديل، دندیل شده به همچو مالی پاش به این جا نرسیده.»

ممیلی گفت: «میگه چه ریختيه؟»

زینال گفت: «در حدود پونزده سالشه، اما تن و بدنش خیلی پره، عین یه زن بیست ساله، سفید، چشم ابرومشکی، با موهای فرفری. یه چیزی میگم یه چیزی میشنفين. نگاش که کردم سرشو انداخت زیر. عین بچه‌ها، از اونایی که جوون موون ها خیلی میپسندن… خوشگل و خجالتی.»

ممیلی گفت: «کی آوردتش؟»

زينال گفت: «ایوب. بابای دختره هم باهاشه.».

میلی گفت: «باباش؟»

زينال گفت: «آره، یه پیر مرد خل وضعيه… هیچی حالیش نیس. خیال میکنه که دخترشو آوردهن اینجا شوهر بدن. هر چی هم میخورهسیرمونی نداره. عين «كشمات»خودمون. اما دختره هر چی ازش بگم کم گفتم. لامسب باباهه خوب کاشته.»

پنجك گفت: «خب؟»

زینال گفت: «دختره هفت هشت کلاسم درس خونده. انگلیسی هم میدونه. نمیدونم ایوب چطوری تونسته راضیش کنه. جون داده واسه مشتری‌ای خارجی. حیف که خانمی خیلی دندون گرده… میخواد با همون مشتری اول خرج مریضخونه شو در بیاره، به این شرط با ایوب معامله کرده که یارو حتماً دختر باشه. سپرده به مشتری خرپول که بتونه سفره بندازه و پول بریزه، براش گیر بیاریم. به نظر من دختره هر چی بگی میارزه.»

پنجك گفت: «من که باورم نمیشه.»

زینال گفت: «میخوای ببینیش؟»

ممیلی و پنجك بلند شدند، زینال هم بلند شد. بابا، با استکانهای چایی آمد بیرون و گفت: «کجا؟ چایی آوردم.»

ممیلی گفت:«میریم خونه خانمی و برمی گردیم.»

پنجك و ممیلی و زینال از کوچه گذشتند و از دیوار کوتاهی پریدند توی خرابه «ننه وای». چاه خیرات را دور زدند و رسیدند جلو در خانه خانمی. در باز بود هر سه رفتند توی حیاط. آفتاب تازه درآمده، پادگان بزرگ و ایستگاه راه آهن و تمام دندیل را زیر پای آنها روشن کرده بود. مردها جلو درخت سنجد ایستادند. پنجكکه شانه‌هایش را بالا برده بود و می‌لرزید به من ممیلی گفت: «آگه از این جاکش یه نخود بخوام بهم میده؟»

ممیلی گفت: «حرفشم نزن.»

زينال رفت جلو و در راهرو را زد و شروع کرد به شمردن ناودانها. پشت پنجره‌هاپرده‌های قرمز گرفته بودند. سروصدای درهم و برهمی از توی ساختمان شنیده می‌شد. زينال دوباره درزد، خانمی در را باز کرد و آمد روی پله‌ها. جعبه چوبی کوچکی زیر بغل داشت و سه چهار بچۀ چهار پنج ساله دور و برش بودند و شلوغ می‌کردند و جعبه را می‌خواستند

زينال به خانمی گفت: «پنجك و ممیلی اومدن ببینتش.»

خانمی گفت: «نمیشه، الان خوابه.»

زینال گفت:«باشه، اینا فقط میخوان یه نظر ببینش که چه ریختيه. کاری باهاش ندارن، آخه باورشون نمیشه.»

خانمی گفت:«پس بذارین این تخم سگارو از سرم واکنم»

ونش است زمین، بچه‌ها دوروبرش را گرفتند، خانمی از توی جعبه چند تکه استخوان بیرون آورد و با آب دهان تر کرد و مالید به نمکی که گوشه جعبه ریخته بود و هر کدام را داد دست یکی از بچه‌ها. بچه‌ها زوزه کشان دویدند توی کوچه. و خانمی استخوان دیگری برداشت و تر کرد و نمك زد و داد به زینال و گفت: «اینم بده بابای تامارا. خودش خواسته، چه کار کنم.»

پنجك گفت: «اسمش تاماراس؟»

خانمی گفت: «آره.»

زینال به پنجك و ممیلی اشاره کرد. هر سه رفتند جلو، خانمی در را باز کرد و داخل شد. آن‌ها هم داخل شدند. توی راهرو، روی زیلوی کوچکی دختر جوانی خوابیده بود، آفتاب صبحگاهی از دریچه کوچکی روی سر و سینه‌اش پهن شده بود و چیز سیاهی مثل يك مار دور پاهایش پیچیده بود.

پیرمرد لاغری که گوشه راهرو نشسته بود بلند شد و آمد استخوان را از دست زینال گرفت و خنده کنان برگشت و سر جای اولش نشست

-2-

پنجك وممیلی و زینال جلو قهوه خانه دور هم نشسته بودند و گپ می‌زدند که بچه‌ها با قشقرق ریختند توی میدان. دو نفر سرباز «کشمات» را از پشت پادگان کشان کشان آوردند و از بالای تپه زباله‌ها پرت کردند توی دنديل. بچه‌هادوره‌اش کردند و هلش دادند طرف قهوه خانه بابا. پنجك و ممیلی و زینال بر گشتند و نگاهش کردند. «کشمات»سنگین‌تر از همیشه شده بود و قوطی کنسرو و جعبه واکس و قوطی سیگار و چوب بلال زیادی به خودش آویزان کرده بود..

پنجك گفت: «باز که این جو نور پیداش شد.»

ممیلی گفت: «باشه، دلمون براش تنگ شده بود.»

پنجك گفت: «آخه شلوغ میکنه، چند وقت بود از شرش راحت بودیم.»

زينال گفت: «ردش کن بره، داریم گپ می‌زنیم.»

پنجك بلند شده و کلاهش را برداشت و گفت: «آهای بچه‌ها! ببرینش «ننه وای» و باهاش بازی کنین.»

و با کلاه «ننه وای» را نشان داد. بچه‌ها کشمات را گرفتند، و از وسط جماعت زیادی که توی میدان جمع شده بودند کشیدند توی کوچه. زینال به پنجك گفت:«اینا چی میخوان؟ همه دنديليا ریختن بیرون.»

قمری که جلوتر از دیگران بود گفت: «اومدیم ببینیم راسته که خانمی یه مال حسابی آورده؟»

دنديليها نزدیک‌تر شدند و حلقه زدند دور پنجك و ممیلی و زینال. بی بی که عقب‌تر از همه روی چوبهای زیر بغل تکیه کرده بود گفت: «مال حسابی تو دندیل چه کار میکنه؟ میره یه جایی که کلی پول گیرش بیاد. خانم بازای اینجا از جاکشام بدترن، همه ش میخوان نسیه معامله کنن.»

قمری گفت: «لابد باز یه لگوري سوزاکی گیر آورده پزشو میده.»

زينال گفت: «گه زیادی نخورین.»

احمد، در بازکن حیاط قمری گفت: «تو از کجا میدونی، مگه دکتری؟»

دنديليها خندیدند و زینال گفت: «بغل شماها که نمی خواد بخوابه. هر چی هس واسه خودش هس.»

قمری گفت: «پس چرا، چرا بیخودی هو انداخته؟»

بی بی گفت: «خانمی عادتشه، مگه نمیدونی؟»

زينال گفت: «تو دیگه در کونتو بذار، بد شیره‌ای. خیال میکنه همه خودشن. تو دنديل سهله، تمام شهرو بگردی لنگه شو پیدا نمی‌کنی.»

عزیزخاتون از وسط جماعت گفت: «حالا که این همه چشمتو گرفته چرا نمیری بغلش بخوابی؟»

زینال گفت: «چس نفسی نکن جنده خانوم. به تو چه اصلاً؟»

ممیلی گفت: «من آگه پول داشتم مشتری اولش می‌شدم.»

عزیز خاتون گفت: «خوب شد که نداری.»

قمری گفت: «های زینال، من میخوام برم و این تحفه رو ببینم. نه که خانمی حالش خرابه می خواد با قطار بره تهران. حالا که نرفته لابد خبرایی هس.»

بی بی گفت: «منم میام قمری، میخوام بهت نشون بدم بازیه کلکی تو کارش هم. با همین حقه بازیها دکون همه رو تو دنديل تخته کرده… هر چی مشتری خوبه، نرسیده سراغ خونه خانمی رو میگیره.»

عزیز خاتون گفت: «اگه راهتون نده چی؟»

قمری گفت: «جیگر شو می‌کشم بیرون، خیال کردی.»

ممیلی گفت: «میخوای كرمتو بخوابونی؟»

قمری گفت: «تو چی میگی جاکش باشی. میام هر چی نابدتر تو پاره می‌کنم ها!»

بی بی گفت: «ماشاء الله، هزار ماشاءالله خانمی چه طرفدارایی پیدا کرده، خدا بخت بده.»

بابا که سرش را از دریچه قهوه خانه بیرون آورده بود گفت: «طرفدار چیه، بوی پول میاد بابا، بوی پول!»

زن‌ها برگشتند و راه افتادند، دیگران هم به دنبال آنها وارد کوچه شدند و از ریختگی دیوار، يك يك پريدند توی «ننه وای». بابا خم شد و آهسته به زینال گفت: «شمام برین، جنده‌ها میرن و خون راه میندازنا!»

زینال گفت: «به تخمم.».

بابا گفت: «بدقلقی نکن، ميرن قشقرق راه میندازن و باز سر و کله رئیس پیدا میشه. اونوقت…»

ممیلی گفت: «راس میگه زينال، حوصله رئیسو دیگه نداریم.»

زينال گفت: «من سی ساله اینکاره م، اما یه دفعهم خودمو قاطی دعوای جنده‌ها نکردم. به من چه… خودشون از گل هم در میرن»

ممیلی گفت: «واسه همینه که تا حالا سرت بی کلاه مونده.»

زينال گفت: «کلاه قرمساقی افتخاری نداره. شماها کجارو گرفتین؟»

ممیلی گفت: «غصه شو نخور، کارا روبراه میشه، صبر کن، این پادگان با این همه سرباز و افسر آمریکایی نون دونی خوبیه… ناشکری نکن… بو ببرن که تو دندیل چه خبره دیگه کار تمومه… دیگه مجبور نیستیم منت این خودیهای کون نشورو بکشیم.»

سر و صدای در هم بر همی از آخر کوچه بلند شد. بابا از توی قهوه خانه آمد بیرون و گوش خواباند. زن‌ها جلو خانه خانمی جمع شده بودند و در می‌زدند.

بابا با دلواپسی گفت: «درو وانميكنه. من این زنو می‌شناسم. الانه دعوا راه میافته.»

ممیلی به پنجك گفت: «میای بریم؟»

هر دو بلند شدند و از روی زباله‌ها رفتند بالا و پريدند آنور «ننه وای» و بچه‌ها را دیدند که دور هم جمع شده يك مشت کهنه را توی دلو آب خیس کرده باخوشحالی فرو می‌کنند توی حلق کشمات، که با خیال راحت كنار چاه خیرات دراز شده، دهانش را بازنگه داشته بود.

-3-

عصر زينال وممیلی و پنجك جلو قهوه خانه جمع شدند. زینال که روی سکو چهارزانو نشسته بود گفت: «خانمی پیغوم داده که بعد از این آگه به مشتری سرش به تنش نیمارزه راهش نمی‌ده. گفته که آدم حسابیارو ببریم خونه ش.»

ممیلی گفت: «چرا؟»

زينال گفت: «چرا نداره، مگه دختره رو ندیدی؟»

پنجك گفت: «پس مشتری چه جوری میخواد؟»

زينال گفت: «مشتری که پول بریزه.»

پنجك گفت: «مگه تا حالا ماچ می‌ریختن؟»

زینال گفت: «نه، پول حسابی میگم.»

پنجك گفت: «پس خانمی کیسه دوخته، ها؟ اما نمیدونه که هیشکی نمیاد تو دنديل و پول اونجوری خرج بکنه.»

زینال گفت: خودش گفته، به من چه مربوطه.»

ممیلی گفت: «پس میخواد دختره رو ترشی بندازه.»

زینال، گفت: «هیچ همچو چیزی نیس، آگه یه خورده حواسمونو جمع کنیم یه مشتری خرپول میتونیم گیر بیاریم.»

پنجك گفت: «یعنی چه جوری؟»

زينال گفت: «باهاس رفت سر وقت خانم بازاى اعيون. يا این امریکاییا که میگفتین.»

پنجک گفت: «ما هر چی از دختره بگیم کسی باور نمیکنه.»

ممیلی گفت: «رأس میگه، حرف من و تو رو کسی باور نمیکنه.»

صدای دایره از «ننه وای» بلند شد و بعد همههمه بچه‌ها که بلند بلند خندیدند و جیغ کشیدند.

پنجك گفت: «به خانمی بگو این همه سخت نگیره. مامشتری رو میاریم دختره رو ببینه، نظر شو بگیره.»

در خانه بی بی باز شد و اسدالله پاسبان که تازه از خواب بیدار شده بود آمد بیرون و آنها را که دید دهن دره کنان آمد طرفشان. زينال گفت: «باز پیداش شد.»

ممیلی گفت: «ولش کن.»

اسدالله سلام کرد و پنجك و ممیلی جوابش دادند. اسدالله گفت:«های زینالی، شنیدم خانمی یه تیکه حسابی دست و پا کرده خیلی تعریفشو میکنه. میخوام برم ببینمش.»

زینال گفت: «حالاراحتش بذار، می‌ترسم دختره از دیدن تو زهره ترك بشه. خانمی میگه اون از سه تا چیز میترسه، از سگ و پاسبان و ماه.»

اسد الله خندید گفت: «سگ و پاسبان و ماه چه هیزم ترى بهش فروختهن؟»

زينال گفت: «آخه خیلی بچه ساله، حقشه بترسه.»

اسدالله گفت: «عجب دوره و زمونه یی شده، از چند سالگی شروع میکنن؟ تو بمیری من سی سالم بود هنوز نمی دونم اوضاع و احوال از چه قراره. اما بی بی میگه هر چی ازش بگن کم گفتهن. راس میگه؟»

پنجك گفت: «چه میدونم والله، حرف پیرزنا زیادم اعتبارنداره.»

اسدالله گفت: «مشتری واسهش دست و پا نکردین؟»

ممیلی گفت: «یه مشکل پیش اومده. میخوایم بریم سراغ اون بالا بالاها، نمیدونیم چه جوری حالیشون بکنیم. می‌ترسیم باور نکنن که یه همچو خانمی به دنديل اومده.».

اسدالله گفت: «خب، این که کاری نداره، عکسشو به مشتريا نشون بدین.»

زینال و پنجك و ممیلی همدیگر را نگاه کردند: «عکسش کجا بود!»

اسدالله گفت: «کاری نداره، یه عکاس بیارین و عکسشو بندازین.»

بابا که با استکانهای پر چایی آمده بود بیرون گفت: «به به! كار دندیل خیلی بالا گرفته.»

اسدالله گفت: «شوخی نمی‌کنم، آگه عکسشو داشته باشین،من بهتون میگم سراغ کیا برین.»

از توی «ننه وای» صدای دایره بلند شد و بعد صدای خنده و جيغ و ویغ بچه‌ها. اسدالله گفت: «نکنه کشمات باز پیداش شده»

همه گوش دادند. صدای گریه پیر مردی از «ننه وای» بلند بود. ممیلی گفت: «گمونم بابای تاماراس.»

-4-

صبح روز بعد پنجك و ممیلی بایك عكاس وارد دنديل شدند. عكاس لاغر و بلند قد بود و سه پایه عکاسی و دوربین جعبه‌ای بزرگ و چادر سیاه را به هم پیچیده مانند بیرقی بدوش گرفته بود. زینال که جلو قهوه خانه نشسته بود بلند شد و با صدای بلند بابا را صدا زد: «های بابا، آوردنش، آوردنش!»

بابا آمد جلو دریچه و در حالی که کمرش را گرفته بود به بیرون خیره شد و گفت: «بیخودی حرف این اسدالله رو گوش کردین و خودتونو تو خرج انداختین.»

زینال گفت: «این کارا یه جور قماره، برد و باختش باخداس.»

پنجك و ممیلی جلو و عکاس از عقب رسیدند جلو قهوه خانه. عکاس عينك تیره‌ای به چشم داشت و پیراهن سیاهی تنش بود و پسك کهنه ووصله داری رو دوش انداخته بود راه که می‌رفت تمام تنشلقمی‌خورد و بار و بندیلش جا به جا می‌شد.

بابا خندید و گفت: «مباركا باشه پنجك.»

به عکاس اشاره کرد: «خوش اومدی»

عکاس اعتنا نکرد و عین آدمی که زبان دیگران را نمی‌فهمد پیش آمد.

زینال گفت: «از کجا گیرش آوردین؟»

پنجک گفت: «پشت شهرداری بساط داره. از کارش خیلی تعریف میکنن»

زینال گفت: «بشینین یه چایی بخورین خستگیتون درره.»

پنجك گفت: «گفته اگه دیر بشه و آفتاب بالا بیاد، عکس خوب از آب در نمیاد.»

ممیلی گفت: «قول داده عکس خوشگلی ازش بگیره. اگه هم خواستیم رنگیش میکنه.»

زینال گفت: «عکس رنگی میخواییم چه کار. شکلش خوب در بیاد بسمونه.»

پنجك گفت: «راه بیفتیم، بچه‌ها دارن جمع میشن.»

از بالای دیوار «ننه وای» سر و کله بچه‌ها پیدا شده بود که تند تند بالا می‌آمدند و جیغ زنان می‌پریدند اینور دیوار و با احتیاط پیش می‌آمدند.

ممیلی گفت: «پنجك، یه کاری بکن این تخم مولها ولمون بکنن.»

پنجک کلاهش را برداشت و نعره کشید: «های تخم سگا، بچه دنديليا، د برين كه اومدم!»

بچه‌ها برگشتند و قیه زنان از دیوار بالا رفتند و پريدند آنور دیوار. ممیلی و عکاس و پنجك راه افتادند و برای اینکه به بچه‌ها بر نخورند از پشت خانهبیبیردشدندوسربالاییراگذشتندورسیدند جلو در خانه خانمی. پنجک با سنگ در رازد. در بازکن، از پشت در پرسید: «کیه؟»

ممیلی گفت: «درو واکن، آوردیمش!»

دربازکن، در را باز کرد. مرد لاغری بود با موهای مجعدو وزوزی، عينك ذره بینی داشت و کراوات کهنه‌ای روی پیراهن سبزش بسته بود و پا برهنه آمده بود پشت در.

پنجك گفت: «بدو خانمی رو خبر کن.»

دربازکن گفت: «خانمی حالش خوش نیس. داره زیر دلشو خردل میماله.»

ممیلی گفت: «بذار بماله. تو برو دختره رو صدا کن، بگو عکاس اومده منتظرشه.»

دربازکن، عکاسی را که بهت زده به شیروانی زنگ زده خيره شده بود نگاه کرد و گفت: «عکاس آینه؟»

پنجك گفت:«آره خودشه.»

درباز کن گفت: «های پنجك، بهش بگو، عکس منم بگیره. میخوام ببینم چه ریختی یم.»

پنجک گفت: «برو گم شو، این همه راه رفتیم و عكاس آوردیم که عکس تورو بگیره. عکس تو واسه درموال خوبه.»

عکاسی دوربین و سه پایه‌اش را از روی شانه بر داشت. سه پایه را درست وسط حیاط باز کرد و پایه‌هایش را روی زمین محکم کرد. بعد جعبه دوربین را روی سه پایه سوار کرد و چرخاند. کیسه سیاه را به دگمه‌های اطراف جعبه بست. کیف چرمی را از روی شانه‌اش برداشت و گذاشت زیر درخت سنجد و آخر سر، کتش را در آورد. پنجك وممیلی و در بازکن، بهت زده نگاهش کردند. عکاس عینکش را برداشت و دستی به موهایش کشید و بعد سرش را برد توی توبره سیاه و آورد بیرون و گفت: «من حاضرم.»

ممیلی گفت: «حاضری؟»

درباز کن گفت: «دست شما درد نکنه.»

عکاس گفت: «خب، کجاس؟»

دربازکن با عجله دويد توی راهرو. پرده یکی از پنجره‌ها کنار رفت و پشت شیشه‌ها پدر تامارا پیدا شد که لقمه بزرگی را سق می‌زد و می‌خندید و خوشحالی می‌کرد. عکاس برگشت و در حالیکه دندیل و پادگان نظامی را تماشا می‌کرد گفت: «جای با صفائیه، همه جا پیداس.»

خانمی، در راهرو را باز کرد و با دربازکن آمد بیرون.

رنگ پریده‌تر از همیشه بود و دولا دولا راه می‌رفت و هر چند ثانیه ابروهایش را جمع می‌کرد و نشان می‌داد که بشدت درد می‌کشد.

نشست کنار پله‌ها و به پنجك گفت: «آوردیش؟»

پنجک بی حوصله گفت: «آره، صداش کن بیاد.»

خانمی داد زد: «تاماراجان، تاماراجان!»

صدای تامارا در داخل اتاق پیچید: «چیه مامان؟»

خانمی داد زد: «بیا خانوم، بیا عکس ماهتو بگیرن.»

تامارا با خنده آمد توی حیاط. دامن سرخ و بلوز سفید یقه بازی پوشیده بود و موهایش را روی هم پیچیده بود و گل درشتی وسط آنها فرو کرده بود و يك دسته گل هم به دست داشت. کفش‌های پاشنه بلند و بندداری پوشیده بود که پاهای لختش را نشان می‌داد. اول عکاس و بعد پنجك و ممیلی را نگاه کرد و خندید و به عکاس گفت: «چه جوری وایستم؟»

عکاسی گفت: «همونجور که وایستادی خوبه.»

تامارا گفت: «مامان هم بیاد، یه عکس دوتایی آزمون بنداز.»

خانمی که روی زمین پهن شده، لبه پله راچنگ زده بود گفت: «نه جانم، عكس من به چه درد میخوره، خودت تنهایی بنداز.»

دربازکن، چارپایه ای آورد و گذاشت روی سکوی جلو پنجره و تامارا نشست روی آن. عکاس رفت و جای چارپایه را عوض کرد. تامارا دوباره نشست، عکاس آمد و پشت دوربین ایستاد و یك مرتبه خم شد و سرش را برد توی کسیه سیاه دوربین و دستش را برد بالا که تامارا حرکت نکند. و تامارا يك دفعه با خنده بلند داد زد: «اینارو! اینا دیگه کیان؟»

و هراسان از روی چارپایه بلند شد. عکاس سرش را از توی کیسه آورد بیرون و برگشت، خانمی و پنجك و ممیلی و در باز کن هم برگشتند، و دنديليها را دیدند که با لباسهای ژنده و سر و وضع ژولیده، روی دیوارها چمباتمه زده، زل زده بودند به آنچه که در حیاط خانمی می‌گذشت.

-5-

عصر پنجك و ممیلی رفتند خانه بی بی، سراغ اسدالله. اسدالله کنار منقل افتاده بود و داشت برای پیرمردها و پیرزنهای خانه بی بی حرفهای خنده دار می‌زد که پنجك و ممیلی را دید، بلند شد و نشست و گفت: «چه عجب از این طرفا؟ سراغ فقير فقرا اومدین؟»

پنجک گفت: «اومدیم تورو ببینیم.»

اسدالله گفت: «چی شده؟»

پنجك گفت: «عکس حاضره.»

اسدالله با خوشحالی جابجا شد و گفت: «ببینمش.»

ممیلی پاکت سیاهی را باز کرد و عکس تامارا را در آوردو داد دست اسد الله. پیرمردها و پیرزنها خزیدند طرف اسد الله و بی بی که آخر اتاق نشسته بود گفت: «نیگاکه کردین بدین منم ببینم.»

اسدالله به پنجك و ممیلی گفت:« به به، به به، عجب چیزیه، ببينم راست راستی عکس خودشه؟»

ممیلی گفت: «دروغم چیه… میگه عكاسه رو ندیدی؟»

اسدالله کلاهش را برداشت و زد به زانو و دوباره گذاشت سرش و گفت: «به خدا این از خانمای خارجی هم بهتره، نگاش کنین.»

پنجک گفت: «آگه خودشو ببینی چی میگی… چشم و ابروش آدمو میکشه.»

اسداالله که عکس را می‌داد دست عزیز خاتون گفت: «حيف این دختر که آوردنش دنديل، این اگه بخوادها، هزار تا شوهر حسابی میتونه گیر بیاره.»

پنجك گفت: «میخوای مارو از نون خوردن بندازی؟»

اسدالله گفت: «من کی نون بری کردم؟ دارم تعریفشو می‌کنم.»

پنجك گفت: «خدا عمرت بده. حالا من و میلی اومدیم که مارو ببری پیش اون امریکائیه که می‌گفتی.»

اسدالله گفت: «من حرفی ندارم. اما یادتون باشه که اون یه امریکائیه، با این آشغال کله‌های خودمون خیلی فرق داره. اینم بگم که اومدنش مخارج ور میداره.»

پنجک گفت: «با تو که این حرفارو نداریم. خانمی حتماً حقو حسابتو میده.»

اسدالله گفت: «من خودمو نمیگم. منظورم اون یاروس. اونا که مث ما گدا گشنه نیستن. همیشه خدا تو پول غلت میزنن. هر جا برن مث ریگ خرج میکنن، پول میدن، میخوان خوش باشن. اما یه چیزی هم هس، باید وقتی میاد اینجا همه چی موافق میلش باشه. از بابت مخارج هم هیچ مضایقه‌ای نداره. فکرشو بکن، یارو یه استواره، اما سه برابر رئيس ما مواجب داره. برو تو پادگان و خونه زندگشیو ببین، آدم مبهوت میمونه. اون گنده گنده ها جلوش خبر دار و امیسن. خب، حالا یه همچو آدمی میخواد بیاد این جا. میدونی بعد چقدر دندیل رو میاد؟ دیگه نون همه تون توروغنه، اما اینجوری نمیشه، با این همه کثافت… میشه از تو تاریکی آوردش؟ اونا عادت ندارن. مملکت خودشون شب و روزش یکیه، اصلاً شباش از روزاشم روشن تره. من عکس شهراشونو دیدم. عمارتا شیشه آیه و خیابونا عین بلور برق میزنه … همین جور بانك بغل بانك و همه شون هم پر پول. اوناکه مثل ماگدا نیسن. همه شون ماشین شخصی دارن، جنده هاشون روزی چهار پنج ساعت تو سلمونیا با خودشون ورمیرن، حالا شما میخوایین یه همچو آدمی رو بیارین دندیل. خب، هر چی باشه مام آبرو داریم. باهاس این كثافاتو جمع کنین، یه آب و جاروی حسابی بکنین که بوگند یارورو نکشه. چندتام گلدون این ور و اونور بذارین که دلش واز بشه. بعد اون جوب لجن وسطکوچه رو بپوشونین که یارو مجبور نشه بپره توی «ننه وای» و از اونجا برسه خونه خانمی. هفت هش ده تام زنبوری لازمه که یارو زیر پاشو ببینه. اینا که چیزی نیس، میشه دست و پا کرد، بعلاوه اونا عادت دارن با خانم که هستن شام و مشروب، هم بخورن. آینه که خانمی باید فکر شام حسابی و مشروب خارجی هم باشه.»

ممیلی گفت:«بينم سرکار، مگه این یارو چقدر میده که این همه توقع داره؟»

اسدالله گفت: «از بابت پول خیالت تخت تخت باشه، فقط باید تا میتونین عزتش بکنین، آگه بهش خوب نرسین یه هو دیدی که وسط كار ول کرد و رفت، اونوقت همچی سنگ رو یخ میشیم.»

ممیلی گفت: «چه جوری عزتش بکنیم؟»

پنجك گفت: «سفره که واسه ش میندازیم، دختر باین خوشگلی هم که داریم، دیگه چی میخواد؟»

اول پنجك بعد بی بی و عزیز خاتون خنديدند. پیرزن‌ها و پیر مردهای دیگر هم خندیدند.

اسدالله گفت: «شوخی نمی‌کنم پنجك، یادت باشه! حالا جلو من خندیدی، عیب نداره. اما مبادا جلو اون بخندین، به دیگرون هم بگو که مواظب خودشون باشن.»

ممیلی گفت: «اگه بخندیم چطور میشه؟»

اسدالله گفت: «چطور میشه؟ آگه اون روی سگش بالا بیاد،همه دنديلو به آتش میکشه، مثل اینکه هنوز خارجیارو نمیشناسین؟»

پنجک گفت: «یا امام زمان! نگا كن ممیلی! میگم چطوره از خیر این یارو بگذریم.»

اسد الله گفت: «خودتون میدونین. من اصراری ندارم. اما بهتون بگم هیشکی به اندازه اون نمیتونه این جا پول بریزه… شماها نمیتونین یه شب مواظب کارای خودتون باشین؟ عجب مردمی هسين ها.»

ممیلی گفت: «ای بابا کجای کاری؟ این جارو میگن دنديل، همه گشنه و محتاج یه لقمه نونن که وصله شكم بكنن ولاشه هاشونو اینور اونور بکشن.»

اسدالله گفت: «هابارك الله، حرف همون یه لقمه نونه که باید برسه، منتهی شعورهم لازمه آخه.»

پنجك گفت: «خیله خب اسدالله، آگه اونطور که میگی یارو از زیر مخارج در نمی‌ره، برو روبراهش کن، من، خانمی وزینال رو راضی می‌کنم.»

اسدالله گفت: «عجب خری هستی پنجك، تو حرف منو باور نمی‌کنی؟ پس حرف کی رو میخوای باور کنی؟»

بی بی خندید و گفت: «چه حرفا!»

همه خندیدند و ساکت شدند، صدای غریبه‌ای از بیرون آمد. بی بی از ته اتاق گفت: «ببینین اون پایین چه خبره؟»

عزیزخاتون بلند شد و در را باز کرد. صدای جغد پیری از «ننه وای» شنیده می‌شد.

پیرزن‌ها و پیرمردها هراسان بلند شدند، بی بی وحشت زده با كمك چوبهای زیر بغل بلند شد و از توی صندوق قرآن و آئینه ای بیرون آورد. همه ریختند توی میدان و آرام آرام رفتند طرف، «ننه وای». بابا سرش را از دریچه قهوه خانه آورد بیرون و به پنجك ومیلی و پاسبان که جلو در خانه بی بی ایستاده بودند گفت: «بازم که پیداش شد.»

و سرش را برد تو. پیرزن‌ها باقرآن و آئینه دور درخت، بالای چاه خیرات حلقه زدند.

جغد در شاخ و برگ درخت قایم شده بود و هر چند لحظه يك بار خنده بلندی می‌کرد و بعد می‌نالید. عزیزخاتون ازریختگی دیوار سرش را آورد بیرون و پنجك وممیلی را صدا کرد. پنجك وممیلی رفتند کناردیوار«ننه وای». عزیزخاتون گفت: «برين به خونه ها خبر بدین که چراغ روشن نکنن.»

ممیلی و پنجك برگشتند و به اسد الله گفتند: «الان بر می‌گردیم.»

اسدالله رفت نشست جلو قهوه خانه. پنجك وممیلی باعجله راه افتادند، تند تند درها را می‌زدند و سفارش می‌کردند که چراغ روشن نکنند. پیرزن‌ها توی خرابه دور درخت را گرفته بودند و می‌خواستند قرآن و آئینه را نشان جغد بدهند كه يك دفعه بی بی داد زد: «نگا کنین.»

همه بر گشتند و نگاه کردند، زنبوری بزرگ و پرنوری سر در خانه خانمی آویزان بود.

-6-

آفتاب نرفته بود که زینال، کشمات و پدر تامارا و بچه‌ها را جمع کرد و برد توي «ننه وای».ممیلی و دربازکن و خانمی روی جوب لجن را پوشاندند و کوچه را آب و جارو کردند. بابا روی سکوی قهوه خانه نشسته بود و تند تند زنبوریها را روشن می‌کرد، و پنجك که پاچه‌های شلوارش را بالا زده بود خنده کنان می‌دوید وزنبوريها را دو تا دو تا می‌برد و سر پیچ کوچه‌ها و بالای درها می‌آویخت. بی بی و عزیز خاتون نشسته بودند جلو در و به تك تك ميهمانهایی که وارد دنديل می‌شدند می‌گفتند که چه خبر است. خانه خانم مرتب و تمیز شده بود. پرده‌ها را جمع کرده بودند، همه جا روشن بود. روی دیوار و کنار پله‌ها، گلدان‌های شمعدانی چیده بودند. توی راهرو، میز چارگوشی گذاشته بودند و روی آن، گرامافونی را که اسدالله از کلانتری آورده بود. میز دیگری وسط حیاط بود با دو تا صندلی، روبروی هم. خانمی نشسته بود دم در و توی کاسه‌ای دم کرده دم گیلاس می‌خوردو پادگان و دنديل را تماشا می‌کرد. و هر چند دقیقه می‌رفت بالای کوچه و توی گودال کنار خرابه می‌شاشید. بوی ادرار و خون حالش را بهم می‌زد. تامارا سلمانی رفته پلکهایش را سبز کرده، گل درشت سفیدی وسط موهای پیچیده‌اش فرو کرده بود. کفش‌های پاشنه بلند بنددارش را پوشیده، پیراهن رکابی قرمزی تنش کرده بود. عجله داشت و بیخودی توی اتاق‌هامی‌گشت و روی صفحه گردان گرامافون صفحه می‌گذاشت. می‌آمد جلو آئینه می‌ایستاد و خودش را تماشا می‌کرد، دور لبها و چشم‌هایش را با دستمال تمیز می‌کرد. دربازکن کفش پوشیده، کراواتش را عوض کرده بود و مواظب اتاقی بود که غذا ومشروبات را در آنجا چیده بودند و هر وقت صدای پارس سگی بلند میشه با عجله می‌آمد بیرون و داد می‌زد: «چخ چخ!»

هوا که تاريك شد، دنديليها آمدند توی کوچه و جمع شدند جلودرها و کنار دیوارها. پنجك و ممیلی که کارشان تمام شده بود از تپه کنار خانه بی بی بالا رفتند و افتادند آن طرف. زینال که سر بچه‌ها را توی خرابه گرم کرده بود، آمد بیرون و رفت سراغ باباکه کارش تمام شده بود و نشسته بود و قلیان می‌کشید، بی بی که زینال را دید داد زد: «های زینال، این جنده باز خارجی کی میاد؟»

زینال گفت: «به توچه، بغل تو که نمیخواد بخوابه.»

بی بی گفت: «آره، بغل ننه جنده ت میخواد بخوابه.»

اسدالله از بالای تپه آمد توی میدانچه، عرقش را پاك كرد و به زينال گفت: «هنوز نیومده؟»

زینال گفت:«نه، پنجك و مملی رفته ن سر جاده که بیارنش.»

اسدالله دورتادور میدان را نگاه کرد و گفت: «این همه جمعیت از کجا پیداشون شده؟»

زينال گفت: «مهمونای هر شبی هسن، وایستادن تماشا.»

اسدالله گفت: «چطوره بیرونشون کنم؟»

زينال گفت: «بدتر شلوغ میشه سر کار، بذار باشن، چیکارشون داری.»

اسدالله نشست کنار زینال و به بابا گفت: «قلیونو بذار کنار، پاشو یه چایی بده.»

بابا گفت: «امشب کاسبی تعطيله.»

اسدالله گفت: «یعنی چی؟»

بابا پکی به قلیان زد و گفت: «میخوام تماشا کنم.»

اسدالله عصبانی گفت: «عجب خرى هستی بابا، به نظر میاد زیر شکمشو خالی کنه تو کار و کاسبیتو تعطیل می‌کنی؟»

بابا خندید و گفت: «میخوام ببینم چه جوری میاد؟»

اسدالله گفت: «مثل همه؛ رودوتا پاش. خدا آخر عمری عقلت بده.»

ماه بالا آمده بود. دسته دسته مردم از هر گوشه و کنار پیدا می‌شدند، از جاده، از روی تپه‌های زباله و از توی خرابه‌ها. اطراف میدانچه پر بود از کارگرهای راه آهن و باربرها، که همه کلاه کاسکت به سر داشتند. عده زیادی نشسته بودند روی زمین و پیش پای هر تازه واردی که توی میدان می‌آمد داد می‌زدند: «خودشه.»

و بعد می‌خندیدند. عده‌ای دست فروش آماده بودند و نان روغنی و بیسکویت و پیسی و دوغ و آدامس به جماعت می فروختند.زن‌ها همدیگر را بلند بلند صدا می‌کردند و به خانمی و مردها و امریکاییها فحش می‌دادند. لحظه به لحظه انبوه جماعت بیشتر می‌شد که می‌آمدند و دنبال جا می‌گشتند و گوشه‌ای گیر می‌آوردند و می‌نشستند.

زينال به اسدالله گفت: «های اسدالله! اینا از کجاخبردار شدن؟»

اسدالله گفت: «من چه میدونم. این مادر قحبه‌ها همیشه از همه چی خبر دارن. به خدا آگه ولشون بکنی دنیارو زیر و زبر میکنن.»

بوق ماشینهایی که از بیراهه‌ها تا نزدیکی دنديل آمده بودند از همه طرف شنیده می‌شد و داد و هوار تازه واردها که می‌ریختند توی میدانچه. اسدالله بلند شده بود و با داد و فریاد و فحش مردم را از وسط راه کنار می‌زد. چند لحظه دیگر پشت بامهای دندیل هم پر جماعت شد. اسد الله گفت: «چطوره برم به رئیس خبر بدم؟»

زينال گفت: «الان رئيسو از کجا میتونی پیداش بکنی، تازه فایده ش چیه؟»

اسدالله گفت: «احتیاط شرطه.»

زینال گفت:«آگه دیدی وضع خرابه اونوقت دست بکار شوو خبرش بکن.»

اسدالله گفت: «وضع که خراب نمیشه، اینا که دست خالی کاری نمیتونن بکنن.»

يك دفعه همهمه مردم بلند شد و زود برید. همه بلند شدند و در حالی که از سر و کول هم بالا می‌رفتند و همدیگر را عقب می‌زدند به وسط میدانچه خیره شدند. پنجك و ممیلی پیداشان شده بود و يك امریکایی، با هیکل چاق و گنده‌اش، تلوتلوخوران وسط آن دو تا راه می‌آمد. سر بزرگ و کم مویی داشت و چشمهایش ریزه بود و گوشت زیادی دور گردنش را گرفته بود. در هوای نیمه تاريك، خوب دیده نمی‌شد. پیراهن یقه بازی پوشیده بود و شلوار چسبان و کوتاهی به پا داشت. با يك دست ژاکت نازکی را به دوش انداخته بود و دست دیگرش را طوری تکان می‌داد که گویی هوا را مشت می زند. سیگاری گوشه لبش بود و به هیچ کس اعتنا نداشت. اسدالله با صدای بلند داد زد: «خودشه.»

و با قدمهای بلند در حالی كه يك دستش روی طپانچه بود دوید اول کوچه، پاهایش را محکم بهم کوبید و دست بالا زد. استوار امریکایی ایستاد و نگاهش کرد و خندید و با انگشت دست آزادش کاسکت اسدالله را انداخت پایین. مردم خندیدند و هو کردند. امریکایی برگشت و مثل کسی که دورتر را نمی‌بیند سرش را جلو آورد و دور تا دور میدان را نگاه کرد. همه ساکت شدند. ممیلیزنبوری جلو قهوه خانه را برداشت و در حاليكه با اشاره دست کوچه رانشان می‌داد به همراه پنجك و امریکایی وارد کوچه شدند. پشت سر آنها اسدالله و زینال و آخرسر مردم که از توی تاریکی بیرون آمده بودند و آرام آرام کوچه را پر می‌کردند. خانمی که جلودر نشسته بود تا هجوم جماعت را دید که وارد کوچه می‌شوند، بلند شد و دربازکن را صدا کرد. دربازکن آمد و نگاه کرد و گفت: «دارن میارنش!»

و شلنگ اندازان دوید توی حیاط و داد زد: «تامارا خانوم، تامارا خانوم! دارن میارنش!»

تامارا با دلهره آمد دم در وخم شد و توی کوچه را نگاه کرد و به خانمی گفت: «ایناکیان؟ این همه آدم واسه چی میان؟

خانمی گفت: «نمیدونم، نمیدونم واسه چی میان.»

تامارا گفت: «من می‌ترسم.»

خانمی گفت: «از چی می‌ترسی؟ طوری نمیشه.»

صدای چند بچه از پشت سر شنیده شد و به دنبال،بچه‌ها از دیوار خرابه عقب خانه پیدا شدند که اول خودشان را و بعد کشمات و آخر سر پدرتامارا را کشیدند بالا. خانمی به دربازکن که دوباره آمده بود دم در گفت: «نذار اینا جلو بیان.»

تامارا رفت تو. دربازکن با چوبدستی به آخر کوچه حمله کرد. کشمات و بچه‌ها پریدند آنور دیوار و پدر تامارا خودش را جمعو جور کرد و دستهایش را برد بالا و شروع کرد به گریه. دربازکن به پدر تامارا گفت: «بری جلو کله تو می‌شکنم. وایستا اونجا تکونم نخور!»

سیل جمعیت همانطور با احتیاط کوچه را بالا می‌آمدند. امریکایی و پنجك و ممیلی و زینال و اسدالله جلوتر وصف مردم عقب‌تر. کنار جوب که رسیدند، زينال دست پنجك را گرفت و پرسید: «پولش رو گرفتین؟»

پنجک گفت: «هنوز که چیزی نداده.»

اسدالله به زينال گفت: «چه خبرته؟ می‌ترسی در بره؟ اون که مثل مانیس، اون تمدن داره، آمریکاییه، مثل من و تو وحشی و گدا که نیس.»

نزديك كه شدند خانمی پاشد و رفت تو. دربازکن هر دو لنگه در را تاق باز کرد. زینال گفت: «مام بریم تو؟»

اسدالله گفت: «من وتو نه، مارو که نمیشناسه. پنجك و ممیلی باهاش برن.»

زينال گفت: «به پنجك وممیلی هم احتیاج نیس. دختره خودش زبون یارو رو میفهمه.»

جلو در که رسیدند، امریکایی ایستاد و برگشت پنجك وممیلی را نگاه کرد و خندید، دستش را گذاشت روی شانه پنجك و خواست وارد خانه شود که چشمش به سیل جماعت افتاد. چند لحظه باتعجب نگاه کرد و بعد با نعره حمله کرد طرف جمعیت. مردم چند قدم عقب‌تررفتند و استوار در حالی که به شدت می‌خندید روی دو زانو نشست و در حالیکه تند تند به زانوهایش می‌زد، داد و فریاد کرد: «يوهوهوهو… يوهوهوهو!»

جماعت خود را توی تاریکی کشیدند و هو کردند.

آمریکایی بهت زده نگاه کرد و بلند شد و رفت توی خانه و پشت سرش پنجك وممیلی. زینال و اسدالله جلو در ماندند. جماعت از توی تاریکی بیرون آمدند و دوباره هو کردند. اسدالله طپانچه اش را در آورد و جلو رفت و رو به مردم ایستاد و گفت: «چه مرگتونه؟ برین گم شین، چه کارش دارین؟»

مردم هو کردند و یکی داد زد: «پدرشو درمیاریم، خشتکشور پاره می‌کنیم، پوستشو می‌کنیم.»

اسدالله که سینه جماعت را نشانه کرده بود گفت: «تامن هستم هیچ گهی نمیتونین بخورین، خیال کردین، مملکت حساب و کتاب نداره.»

جماعت خنديد وهو کردند، کارگر کوتاه قدی که کلاه گشادی به سر داشت و جلوتر از دیگران ایستاده بود گفت: «راس میگه تا اینا هسن، هیچ کارشون نمیتونیم بکنیم.»

اسدالله گفت: «میگم برین گم شین، آتیش می‌کنم ها.»

مرد لاغری دادزد: «تخم منم نمیتونی بخوری!»

مردم خندیدند و آرام آرام کوچه را خالی کردند. پنجك و ممیلی که پشت در گوش ایستاده بودند برگشتند طرف امریکایی که پشت میز ایستاده بود و بطریها و مرغ بریان را تماشا می‌کرد. پنجك رفت جلو و به شیشه پنجره زد. در باز شد و تامارا آمد بیرون. ممیلی زد رو بازوی امریکایی و تامارا را نشان داد. امریکایی در حالی که دستش را روی کپلش گذاشته بود گفت: «هه لو.. هه لو.»

و رفت طرف تامارا. پنجك به ممیلی اشاره کرد. هر دو از در حیاط رفتند بیرون، دربازکن در را بست. پنجك وممیلی توی کوچه پدر تامارا را دیدند که نشسته بود و گریه می‌کرد.

ممیلی گفت: «این پير كفتارو نگا کن!»

پنجک خم شد و پیر مرد را بلند کرد و آهسته گذاشت توی خرابه. بعد هر دو سرازیر شدند طرف میدان. میدان خلوت شده بود، اما پشت بامها پر از تماشاچی بود. باباکه قهوه خانه را باز کرده بود سرش را از پنجره آورد بیرون و گفت: «های پنجك، چطور شد؟ شروع نکرده؟»

پنجك و ممیلی چیزی نگفتند و رفتند توی قهوه خانه. اسدالله که کنار سماور نشسته بود گفت: «چرا اومدين؟»

پنجك گفت: «خمارم، بد جوریم خمارم.»

اسدالله گفت: «پاشین بریم خونه بی بی.»

پنجك گفت: «من آه در بساط ندارم، دارم می‌لرزم.».

و شروع کرد به لرزیدن. اسدالله گفت: «امشب … امشبو میتونی نسیه بزنی. عزتت هم میکنه. آخه تو دیگه حسابی پولداروصاحب اعتباری هستی.»

ممیلی گفت: «خدا از دهنت بشنوه.»

پنجك و ممیلی و اسدالله بلند شدند و تا آمدند بیرون، صدای خنده و همهمه جماعت از پشت بامها بلند شد.

اسدالله پرسید: «چه خبره؟»

زینال که پشت بام قهوه خانه بابا نشسته بود گفت: «چراغارو خاموش کردن، دست بکار شده.»

و با خوشحالی شروع کرد به غش و ریسه رفتن.

-7-

سپیده زده بود. پنجك و ممیلی و زينال و بابا نشسته بودند روی سکوی جلو قهوه خانه که در خانه خانمی باز شد و امریکایی با خنده‌های بلند آمد بیرون، خانمی و دربازکن هم به دنبالش.

مستی از سرش پریده بود. صدای قدمهای سنگینش عده‌ای را کشید بیرون. همه به تماشا ایستادند و امریکایی سوت زنان از پیچ وخم کوچه گذشت و آمد توی میدانچه. صدای شیپور پادگان بلند شد. امریکایی ایستاد و گوش داد. پنجك و ممیلی رفتند جلو. امریکایی برگشت و با انگشت زد به چانه پنجك و خندید. ممیلی از خانمی و دربازکن که عقب‌تر ایستاده بودند پرسید: «حسابشو داد؟»

خانمی گفت: «نه، تاحالا که به روی خودش نیاورده.»

ممیلی زد به بازوی پنجك و گفت: «های پنجك! يارو پول نداده؟»

پنجك برگشت، خانمی و دربازکن را نگاه کرد. خانمی و دربازکن عاجز و درمانده، در حالی که روی زانوها خم شده بودند، با بیچارگی دستها را به طرفین باز کردند و سرشان را تکان دادند. پنجك به ممیلی گفت: «بدو اسدالله رو خبر کن!»

ممیلی کفش‌هایش را جا گذاشت و با سرعت دوید طرف خانه بی بی، در را هل داد و رفت تو. امریکایی رسید پشت قهوه خانه بابا، زیپ شلوارش را کشید پایین و در حالی که سوت می‌زد، شروع کرد به شاشیدن. ممیلی و اسدالله جلو و بی بی پشت سرشان پیدا شدند. ممیلی که دست اسدالله را گرفته بود و به زور می‌کشید، آمدند و رسیدند کنار پنجك و خانمی. امریکایی برگشت و نگاه کرد و زیپ شلوارش را کشید بالا و سوت زنان با قدمهای بلند راه افتاد طرف جاده. خانمی نشست روی زمین و زد زیر گریه. دربازکن هم نشست کنار خانمی و شروع کرد به گریه. پنجك که لرزش گرفته بود گفت: «های اسدالله، اسدالله، تو نذاشتی باهاش طی کنیم. حالا خودت بهش بگو پولو بده. تقصیر ماس که بهش عزت کردیم و پولو پیشکی نگرفتیم… تو گفتی بهش بر میخوره، حالا بگو … بگو پولو بده.»

سرکار اسدالله که عقب عقب می‌رفت گفت: «نه پنجك، نمیشه چیزی بهش گفت، نمیشه ازش پول خواست. این مثل من و تو نیس، این امریکاییه. اگه بدش بیاد، اگه دلخور بشه، همه دنديلو به هم میریزه، همه رو به خاك و خون میکشه.»

(این نوشته در تاریخ 3 ژانویه 2024 بروزرسانی شد.)