انسان چگونه نوشتن آموخت؟
تاریخچه نگارش در چند کلمه
گردونهی دانش برای کودکان و نوجوانان
بر کسی روشن نیست که نوشتن، از کجا و در چه هنگام پیدا شد. ولی انسان امروزی، تصور بسیار روشنی از چگونگی پیدایش و تکامل آن در روزگار باستان دارد.
انسان، در آغاز، برای ثبت مراسم شکار، جنگها و زندگی قبیلهای خویش، تصویر میکشید. از تصویر برای انتقال پیام نیز استفاده میشد. تصویر خورشید به معنی «روز» بود. دو نقطه در کنار خورشید به معنی «دو روز» بود. اینگونه علامتها را خط تصویرنگار مینامند.
با پیشرفت تمدن، انسان این تصویرها را سادهتر کرد و بر سرعت خود در این شیوه نوشتن افزود. مصریها برای رساندن معنی «آب» یک خط مواج میکشیدند. چینیها یک گوش بین دو در میکشیدند، که معنیاش «گوش کن» بود. اینگونه علامتها را خط اندیشه نگار مینامیدند.
مصریها برای نوشتن، مجموعهای از علامتهای گوناگون داشتند که امروزه به آنها هیروگلیف گفته میشود. این خط در آغاز، تماماً اندیشه نگارانه بود. ولی مصریها پس از گذشت چند صدسال مجموعهای از علائم صوتی یا تلفظ نیز ابداع کردند. از این علامتها درجایی استفاده میکردند که میخواستند بهجای اشیاء، صوتهای واژهها را نشان دهند.
در جریان پیشرفتهای بعدی تمدن، انسانها به علامتهای بسیار بیشتری نیاز پیدا کردند. از همینجا بود که روشی برای هجی کردن کلمات مطابق صوتشان ابداع شد. مثلاً در زبان انگلیسی، واژه belief (به معنی «اعتقاد») را با کشیدن یک Bee (زنبورعسل) و یک leaf (برگ درخت) مینویسند. اینگونه علامتها را صوت نگار مینامند، و چون در این روش از هجاهای مختلف استفاده میشود، خط مزبور را هجایی مینامند.
مرحله بعدی در تکامل خط، اندیشه استفاده از الفبایی مرکب از حروف جداگانه بود. مصریها و بابلیهای باستان، در نوشتن کلمات از حروف الفبا استفاده میکردند. الفبای یونانی و لاتین که امروزه در میان بیشتر ملتهای اروپا و آسیا رواج دارد. از الفبای آنان گرفته شده است.