اندومتریوز

چسبندگی لایه پوشاننده رحم / علایم و درمان

لایه پوشاننده رحم که به آن اصطلاحاً «آندومتر» (Endometrium) گفته می‌شود به‌طور طبیعی هرماه یک‌بار در طی قاعدگی عادت ماهانه ریخته می‌شود و سپس دوباره رشد می‌کند. در وضعیتی که اصطلاحاً به آن «آندومتریوز» (Endometriosis) گفته می‌شود، بعضی از قطعات آندومتر به اعضایی که در محوطه لگن قرار دارند (مثل تخمدان‌ها و روده‌ها) می‌چسبند. این قطعات آندومتر که در جای دیگری قرارگرفته‌اند به هورمون‌های سیکل قاعدگی واکنش نشان داده و در طی عادت ماهانه، خونریزی می‌کنند. ازآنجایی‌که این خون نمی‌تواند از طریق مهبل از بدن خارج شود باعث ملتهب شدن بافت‌های اطراف شده و منجر به درد شکم می‌شود. تحریک تخمدان‌ها نیز ممکن است باعث پیدایش کیست‌های دردناک شود.

آندومتریوز بیماری شایعی است که از هر پنج خانمی که در سنین باروری قرار دارد یک نفر به آن دچار می‌شود. خانم‌هایی که دیر بچه‌دار شده‌اند (بعد از 30 سالگی) و یا خانم‌هایی که اصلاً بچه‌دار نشده‌اند بیشتر درخطر ابتلای به این بیماری هستند. آندومتریوزهای شدید می‌تواند اغلب باعث مشکلاتی در باروری خانم‌ها شود.

علت دقیق ایجاد آندومتریوز هنوز مشخص نشده است؛ اما نظریه‌های مختلفی در مورد آن وجود دارد. یک نظریه آن است که قطعات آندومتر که در هنگام قاعدگی ریخته می‌شوند از طریق مهبل از بدن خارج نمی‌شوند بلکه از راه لوله‌های رحم به محوطه لگن رفته و در آنجا به اعضایی که در آن قرار دارد می‌چسبند.

علائم آندومتریوز

آندومتریوز ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند. اگر آندومتریوز باعث ایجاد علائمی‌ شود، شدت آن در افراد مختلف متفاوت است. علائم آندومتریوز همچنین بر اساس اینکه کدام عضو، گرفتار شده است فرق می‌کند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

◙ درد در قسمت تحتانی شکم که ممکن است درست قبل و بعد از عادت ماهانه شدیدتر شود.
◙ قاعدگی‌های نامنظم و یا خونریزی‌های شدید قاعدگی
◙ درد در هنگام مقاربت جنسی
◙ درد در قسمت تحتانی شکم در هنگام ادرار کردن.

اگر آندومتر بر روی روده ایجاد شود، ممکن است اسهال، یبوست، درد در هنگام دفع مدفوع و در موارد نادری، خونریزی از مقعد در هنگام عادت ماهانه دیده شود.

درمان آندومتریوز

در خانم‌هایی که هیچ‌گونه علائمی ندارند، در هنگام بررسی برای پیدا کردن علل نازایی ممکن است به این بیماری مشکوک شویم. برای اینکه به تشخیص بیماری کمک شود، پزشک اقدام به معاینه لگن خواهد نمود. با استفاده از لاپاروسکوپی که با آن اعضاء داخل رحم و شکم مشاهده می‌شود، تشخیص آندومتریوز را می‌توان تأیید نمود.

درمان‌های مختلفی برای آندومتریوز وجود دارد که بر اساس سن بیمار، محلی که آندومتریوز در آن قرار دارد، شدت علائم و اینکه آیا بیمار در آینده می‌خواهد بچه‌دار شود یا نه، این درمان‌ها برای هر بیماری انتخاب می‌شود. ممکن است هورمون درمانی و یا جراحی به شما توصیه شود. در موارد خفیف ممکن است اصلاً نیازی به درمان وجود نداشته باشد.

اگر علائم این بیماری برای شما مشکل‌ساز شود، پزشک ممکن است برایتان یکی از انواع درمان‌های هورمونی را تجویز نماید و باعث شود که به مدت چندین ماه، قاعدگی شما متوقف شود. این داروها ممکن است شامل هورمون گونادورلین (gonadorelin) و دانازول (Danazol) باشد که باعث سرکوب کردن تولید هورمون جنسی زنانه استروژن می‌شوند و درنتیجه، جلوی قاعدگی را می‌گیرند. همچنین ممکن است از داروهای ترکیبی ضدبارداری برای این منظور استفاده شود. این درمان معمولاً به مدت تقریباً 6 تا 12 ماه ادامه می‌یابد و در طی این مدت آندومتریوز باید بهبود یابد. اگر این وضعیت دوباره عود نماید، معمولاً خفیف‌تر از قبل است.

قطعات کوچک بافت آندومتر -که به این درمان هورمونی پاسخ نمی‌دهند- را می‌توان از طریق لاپاروسکوپی و با استفاده از جراحی لیزری از بین برد. بااین‌حال گاهی اوقات بعد از این درمان، آندومتریوز دوباره عود می‌کند و مجبور می‌شویم که دوباره این عمل را انجام دهیم.

اگر شما دچار آندومتریوز شدید هستید و قصد بچه‌دار شدن در آینده را ندارید و یا اینکه در سنین نزدیک به یائسگی هستید ممکن است پزشک به شما توصیه نماید که عمل جراحی هیسترکتومی را انجام دهید و رحم را بیرون آورید. همچنین هر دو تخمدان به همراه سایر قسمت‌هایی که دچار آندومتریوز شده‌اند بیرون آورده می‌شوند. اگر قبل از اینکه به‌طور طبیعی یائسه شوید، تخمدان‌ها برداشته شوند علائم یائسگی زودرس در شما ظاهر خواهند شد. برای از بین بردن این علائم، پزشک احتمالاً برای شما هورمون درمانی تجویز خواهد نمود.

درمان آندومتریوز معمولاً موفقیت‌آمیز است؛ اما ممکن است تا هنگام یائسگی، دوباره آندومتریوز عود نماید. درصورتی‌که تخمدان‌ها برداشته شوند احتمال عود آندومتریوز وجود ندارد.